اشخاص در محل کار روزانه 8 ساعت فعالیت می کنند و ما بقی ساعت روز را مشغول کارهای شخصی خود هستند. این رویه در حال انجام است که گاهی اوقات نیز تغییر هم می کند. در بعضی اوقات به دلیل اینکه کار زیاد می شود کارفرما از کارکنان خود می خواهد که ساعات بیشتری نسبت به حالت معمول بمانند. این مسئله از طرف قانون کار به عنوان اضافه کاری شناخته می شود. بر همین مبنا نیز قوانینی برای آن وضع شده است. ما در این مقاله به این سوال که اضافه کاری چیست؟ پاسخ می دهیم و مزایا و معایب آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد. اضافه کاری در سیستم و نرم افزار حسابداری نیز وجود دارد و نرم افزار آن را محاسبه می کند. 

مفهوم اضافه کاری

به ‌طور کلی اضافه ‌کاری ساعتی چند و چگونه محاسبه می شود؟ اضافه کاری به‌ معنای انجام دادن کاری اضافه نسبت ‌به ساعات قانونی توسط کارمند یا کارگر می ‌باشد. بر اساس قوانین کار، مدت زمانی را ‌که کارگر یا کارمند، در محل کار خود بر اساس قرارداد تنظیم شده، وقت خود را در اختیار کارفرما قرار می‌ دهد، جزء ساعت کاری وی به حساب می ‌آید و اگر میزان قانونی ساعات کار بیشتر از قرارداد باشد، اضافه‌ کار محسوب می شود.

گرچه  انواع اضافه کاری دارای مزایای زیادی برای کارفرما و کارمند می ‌باشد، اما نباید به‌ عنوان روال عادی در محل کار در نظر گرفته شود و فقط در شرایط خاص و محدودی باید تعیین شود. اگر اضافه کار در یک شرکت یا سازمان روال عادی گردد، سقف کاری معین بیهوده خواهد بود. 

البته در حال ‌حاضر در برخی از سازمان های دولتی و غیر دولتی اضافه کار بر کارگرها تحمیل می شود و سقف اضافه کاری در ماه وجود ندارد، اما به تبع آن مخارج عیدی، حق بیمه، سنوات و مالیات برای افرادی که اضافه کار خواهند داشت، بیشتر می باشد. این در حالی است در کشورهای توسعه‌ یافته، ساعات اضافه کار فقط در مواقع ضروری لحاظ می شود، چرا که تبعات بسیاری دارد. یکی از تبعات آن کسر حق بیمه خواهد بود.

اکنون طبق قوانین تأمین اجتماعی کشور، اضافه کاری سال 1401مشمول کسر حق بیمه خواهد بود، چرا که از مزایای مستمر تلقی می شود، با این وجود این قوانین در صندوق بازنشستگی وجود ندارد. اما شرایط اضافه کاری چیست؟ در ادامه توضیحاتی را در این خصوص ارائه خواهیم کرد.

مهم ترین شرایط اضافه کاری

همان‌گونه که اشاره شد بر اساس قوانین موجود مبنی ‌بر ساعات کار در هر سازمان، کارمندان و کارگران باید 44 ساعت در هفته کار کنند و ساعات کاری آن ‌ها نباید بیشتر از هشت ساعت در روز باشد. چنانچه ساعات کار بالاتر از این عدد باشد، اضافه کار محسوب می شود که خود آن دارای شرایط ویژه ‌ای است که مهم ترین آن عبارت ‌اند از:

✅  دستورالعمل اضافه کاری بر اساس توافق کارگر و کارفرما باشد.

✅ محاسبه هزینه اضافه کار و پرداختی آن باید در اولویت قرار گیرد.

✅ اضافه کاری به‌ صورت موقت باشد و بیشتر از چهار ساعت در روز نباشد مگر در شرایط خاص.

✅ به صورت شب ‌کاری نباشد.

✅ کارگر نوجوان نباشد.

✅ کارهای سخت و زیان ‌بار در ساعات اضافه کار وجود نداشته باشد.

محاسبه اضافه کاری در قانون کار 

اضافه کاری ساعتی چند؟ چگونگی محاسبه اضافه کاری رابطه مستقیم با نرخ ساعت کاری دارد و همچنین باید سقف اضافه کاری در ماه را نیز در نظر گرفت. در واقع برای محاسبه اضافه کار باید اول نرخ یک ساعت کار را محاسبه نمود و 40 درصد دستمزد هر ساعت کار را به نرخ یک ساعت کار اضافه کرد. در واقع نرخ اضافه کار مساوی است با محاسبه دستمزد یک ساعت کار در ساعات معمولی ضرب در 1.4 که فرمول محاسبه آن نیز در ادامه عنوان شده است این فرمول ها بر مبنای دستور العمل اضافه کاری است:

فرمول دیگر اضافه کار ۱۴۰۱: 

سقف اضافه کاری در سال 1401

مطابق با تبصره ماده 59 قانون کار، سقف اضافه کار باید تا چهار ساعت در روز باشد، مگر در موارد استثنا که کارفرما باید برای کار بیشتر از چهار ساعت، نیروی کار جدید استخدام کند. ساعات کاری ذکر شده برای مشاغل سخت و زیان آور متفاوت خواهد بود. در مشاغل سخت و زیان بار ساعات کاری نباید از ۶ ساعت در روز بیشتر باشد و در هفته باید کمتر از ۳۶ ساعت لحاظ شود.

در صورتی‌ که کارفرما این شرایط را رعایت نکند و هرگونه اتفاقی برای کارگر یا کارمند بیفتد، کارفرما باید مسئول آن باشد و خسارت آن را پرداخت نماید. همچنین اضافه کار در صورتی اعمال خواهد شد که ساعت کاری کامل طی شده باشد، در شرایطی که ساعت کاری بیشتر از حد معمول آن یعنی هشت ساعت در روز باشد، میزان ساعاتی که فرد در محل کار حضور دارد، به ‌عنوان اضافه کار محسوب نمی شود.

ساعات کار تعیین ‌شده هفتگی این امکان را به کارفرما می ‌دهد که در بعضی از روزها با توافق بین کارمند و و کارگر اضافه کاری تعیین شود. در مجموع اما ساعات کار نباید بالاتر از حد تعیین ‌شده باشد. ساعات کاری بیشتر از ساعت تعیین ‌شده در قوانین ادره کار به‌ عنوان اضافه کار تلقی می شود و کارفرما باید دستمزد کارگر و کارمند را بپردازد. در تعطیلات رسمی ساعت کاری به‌ صورت ماهانه و بر طبق جدول زیر ارائه می شود:

انواع اضافه کاری 

اضافه کاری بر اساس نوع شغل، به دسته‌ های مختلفی تقسیم می شود که شامل موارد زیر می باشند:

???? کارمندان یا کارگرانی که باید حتما روزانه اضافه کار داشته باشند.

???? کارگران شیفتی

???? کارگران شب کار

???? کارگران نوبت کار

???? کارگرانی که در روزهای جمعه و تعطیلات رسمی موظف به حضور در محل کار هستند.

نکات مهم محاسبه اضافه کاری

???? اگر کارگر یا کارمندی زودتر یا دیر از موعد از محل کار خارج شود، کسر کار در نظر گرفته می شود. در برخی ارگان ها کسر کار را از اضافه کار کم می کنند که قابل تهاتر نیست. چرا که ساعات کار معمولی با  اضافه کار ضریب متفاوتی دارد.

???? یکی از مواردی که باید در قانون اضافه کار محاسبه شود، میزان سختی کار و مزایای سرپرستی است. این موارد جزء حقوق افراد هستند و حتما باید در نظر گرفته شوند. اما مزایایی چون کمک عائله بندی، خواروبار، مسکن، شب کاری و نوبت کاری جز مزایای مستمر نیستد و در اضافه کار لحاظ نخواهند شد.  

خلاصه مقاله

 اضافه کاری ساعتی چند؟ سوالی بود که سعی شد در این قاله به آن جواب داده شود. یکی از مهم ترین موارد درج شده در فیش حقوقی، بخش مربوط به  فرمول اضافه کاری است که نحوه محاسبه آن برای کارفرما و کارگران دارای اهمیت می باشد. اضافه کاری دارای شرایط خاصی است که تنها برای تعدادی از مشاغل و در شرایط معین در نظر گرفته می شود. به دلیل تبعات مختلف، اضافه کار نباید به روال عادی تبدیل شود و سقف آن نباید بیشتر از 4 ساعت در روز باشد.

نحوه محاسبه اضافه کار بسیار مهم می باشد، چرا که در دستمزد کلی کارمندان یا کارگران تاثیر زیادی دارد. از این رو در این مطلب نحوه محاسبه اضافه کاری و نکات مهم آن را بیان کردیم. چنانچه در خصوص مطالب عنوان شده نیاز به راهنمایی بیشتری دارید، می توانید با کارشناسان طلوع پدیده تماس حاصل نمایید تا اطلاعات تکمیلی را در اختیار شما قرار دهند.

منبع: سایت نرم افزار حسابداری طلوع پدیده و اضافه کاری چیست؟

اطلاع از راهنمای محاسبه مبلغ اضافه کاری ۱۴۰۱ برای بسیاری از حسابداران حائز اهمیت می باشد و یکی از چالش ‌های اصلی بین کارگران و کارفرما است. قانون اضافه کاری، مواد و تبصره های مشخصی دارد، اما هر کدام از طرفین قرارداد نگاه متفاوتی به اضافه کاری دارند.

اما آنچه که مورد بحث است تعریف اضافه کاری از نظر قانون و شکل محاسبه آن می باشد. فرمول محاسبه اضافه کاری ۱۴۰۱ و ساعات کاری مورد تصویب وزارت کار از جمله دغدغه های بین کارگران و مدیران می باشد و هر کدام از قوانین جزئیاتی دارند که در این مقاله باید به آنها بپردازیم. پس تا این مقاله با ما باشید.

 آشنایی با مفهوم اضافه کاری

???? اضافه کاری را می توان از دو منظر نگاه جامعه و نگاه قانون تعریف کرد. نگاه قانون کار به مفهوم اضافه کاری، اضافه کار در قانون کار است. در تعریف اضافه کاری به معنای محول کردن کار اضافه به یک کارمند یا کارگر می باشد و برای محاسبه مبلغ اضافه کاری شرایطی نیز معین شده است که هرکدام از کارفرماها و کارمندان و کارگران باید آن را در نظر داشته باشند. در ادامه راهنمای محاسبه مبلغ اضافه کاری در سال ۱۴۰۱ را بیان خواهیم کرد.

نحوه محاسبه مبلغ اضافه کاری ۱۴۰۱

????چنانچه بخواهید راهنمای محاسبه مبلغ اضافه کاری را در اختیار داشته باشید، می توانید با استفاده از دستمزد هر ساعت کار قانونی و میزان اضافه کار با حقوق پایه را محاسبه نمایید. اگر ۴۰ درصد از دستمزد هر ساعت کار معمولی را به دستمزد یک ساعت کار اضافه کنیم، مبلغ هر یک ساعت اضافه کاری بدست خواهد آمد.

????در واقع نحوه محاسبه اضافه کاری برای قیمت هر ساعت اضافه کار معادل ۴۰ درصد از یک ساعت کار عادی به علاوه دستمزد یک ساعت کار است. مثلاً برای هر ساعت مبلغ ۱۰۰ هزار تومان مزد روزانه کارگر دریافتی داشته باشید، میزان دستمزد شما در یک ساعت اضافه کار ۱۴۰ هزار تومان می باشد. اما محاسبه ضریب پرداخت اضافه کاری نیز بسیار اهمیت دارد که لازم است در رابطه با آن توضیحاتی ارائه دهیم.

میزان ضریب پرداخت اضافه کاری چه مقدار است؟

????بر اساس قوانین کار، ضریب اضافه کاری برابر با 1.4 می باشد. یعنی یک شخص بابت هر ساعت اضافه کار ۴۰ درصد بیشتر از دستمزد ساعت کار عادی دریافت خواهد کرد. در حال حاضر می‌توان ضریب اضافه کاری را بر اساس استفاده از نرم افزارهای حسابداری نیز برآورد کرد. چنانچه مایل به خرید نرم افزار حسابداری هستید و می خواهید در ارتباط با جزئیات راهنمای محاسبه مبلغ اضافه کاری اطلاع بیشتری کسب کنید، می توانید با کارشناسان ما  تماس بگیرید.

فرمول محاسبه مبلغ اضافه کاری 1401

????محاسبه اضافه کاری با نرخ ساعت کاری متفاوت می باشد. برای اینکه بتوانیم اضافه کاری را به درستی حساب کنید، باید نرخ یک ساعت کار عادی کارگر را نیز مد نظر قرار دهید و بر اساس یک ساعت اضافه کاری علاوه بر ساعات کار عادی، ۴۰ درصد باید به میزان دستمزد کارگران پرداخت شود. در جدول زیر راهنمای محاسبه مبلغ اضافه کاری سال ۱۴۰۱ ارائه شده است.

میزان اضافه کاری در قانون وزارت کار

???? در قوانین وزارت کار اینگونه آمده است که هر کارگر باید در شبانه روز  ۸ ساعت و در هفته ۴۴ ساعت کار کند. اما در شرایطی که کارفرما از کارمندان بخواهد بیشتر کار کنند، کارگر مشمول دریافت اضافه کار خواهد شد.

???? برای کارگران اضافه کاری دارای سختی بیشتری است و ساعت کاری آنها 6 ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته می باشد. ماده ۵۹ قانون کار به کارفرمایان این تذکر می‌ دهد که برای انجام اضافه کاری، کارگر باید رضایت داشته باشد و بابت میزان اضافه کار کارمندان ۴۰ درصد بیشتر از هر یک ساعت کار عادی به کارمندان پرداخت گردد.

محاسبه هر ساعت اضافه کار در سال ۱۴۰۱

????بر اساس فرمول اضافه کار، قیمت هر ساعت اضافه کار مشمول پرداخت ۴۰ درصد اضافه دستمزد در ساعت کار عادی کارگران خواهد بود. بنابراین در هنگام محاسبه ساعت اضافه کار می بایست 140 درصد حقوق برای هر ساعت کار عادی کارگر را به عنوان مزد هر ساعت اضافه کاری مد نظر قرار دهید. مثلا اگر نرخ ساعت کار عادی کارگر به میزان ۱۰۰ هزار تومان باشد، برای هر ساعت اضافه کاری ۱۴۰ هزار تومان مد نظر قرار می دهند.

????در حال حاضر حداقل مزد روزانه کارگر برابر 1.393.255 ریال در نظر گرفته شده است و فوق العاده هر ساعت اضافه کاری برای افرادی که حداقل حقوق را دارند، 266.105 ریال برای هر ساعت می باشد.

 راهنمای محاسبه مبلغ اضافه کاری در روزهای تعطیل

????تا انیجا در ارتباط با فرمول کلی اضافه کاری آشنا شدید. در این بخش میخواهیم راهنمای محاسبه مبلغ اضافه کاری در روزهای تعطیل را در اختیارتان قرار دهیم.

تعطیلی کار در قوانین وزارت کار اینگونه اعلام شده است که تعطیلات رسمی تقویم کشور و ۱۱ اردیبهشت که روز کارگر است، به عنوان روزهای تعطیل محسوب می ‌شود و باید برای روزهای تعطیل نیز اضافه کار پرداخت گردد.

✔️بر مبنای تبصره ۱ ،۲ و ۳ ماده ۶۲ قانون کار بین کار در روز جمعه و کار در روز عادی تفاوت وجود دارد. چرا که تعطیلی یک روز معین در هفته اجباری خواهد بود و بر اساس ضرورت کار می توان در روز جمعه نیز کار کرد. اما به جای جمعه روز دیگر به عنوان روز تعطیلی در نظر گرفته شود.

✔️دوم اینکه کارگرانی که در روزهای جمعه کار می کنند، در مقابل عدم استفاده از روز تعطیل خود ۴۰ درصد اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد.

 تفاوت اضافه کاری و فوق العاده کاری

فوق العاده کاری را  که اکثرا به عنوان همان فوق العاده اضافه کاری بیان می کنند، در واقع همان میزان پولی است که بیشتر از نرخ ساعت کار عادی به کارمندان و کارگران پرداخت می شود. به طور مثال اگر نرخ ساعت کار عادی 80 هزار تومان باشد و هر ساعت اضافه کاری 150 هزار تومان باشد ما به تفاوت این دو عدد را فوق العاده کاری می گویند. تفاوت این دو موضوع به آنجایی برمیگردد که در حسابداری، اضافه کاری اینطور بیان می شود که، دستمزد یک ساعت کار عادی + فوق العاده اضافه کاری. 

 تفاوت جمعه کاری با تعطیلی کاری

کارگر در روز جمعه اگر مجبور باشد کار کند باید بر اساس ماده 62 قانون کار برای ساعاتی که کار کرده فوق العاده اضافه کاری 40 درصدی پرداخت شود. چرا که روز جمعه روز خانواده است و کارگر باید در کنار خانواده خود باشد و مزیت هایی که این روز دارد بیش از تعطیلی کاری به شمار می رود. بنابراین زمانی که در روز جمعه برای کارگر فوق العاده کاری در نظر میگیرید باید فوق العاده جمعه کاری را نیز حساب کرده و به کارگر خود پرداخت کنید. 

 شب کاری یعنی چه و چگونه محاسبه می شود؟

شب کاری طبق قانون اضافه کاری یکی از انواع این مبحث به حساب می آید که به کار در ساعات شبانه می گویند. ساعات این نوع کار از 10 شب شروع شده تا 6 صبح و نحوه محاسبه آن بدین ترتیب است که ساعت اضافه کاری + 35 درصد اضافه حقوق محاسبه می شود. اما این نکته را باید بدانید که شب کاری فقط به کارمندان یا کارگرانی تعلق می گیرد که نوبت کاری نباشند. بدین معنی که اگر شما به صورت نوبتی کار می کنید و طبق این نوبت مجبور هستید که در نوبت خود که شب ها است کار کنید پس شب کاری برای شما محاسبه نمی شود.

نتیجه گیری

در این مقاله به بررسی راهنمای محاسبه مبلغ اضافه کاری در سال 1401 پرداختیم. همانگونه که می دانید داشتن راهنمای محاسبه مبلغ اضافه کاری می تواند به آشنایی کارگر و کارفرما با قوانین کار، موثر باشد.  نحوه محاسبه اضافه کاری یکی از دغدغه های میان کارگران و کارفرماها است، چرا که باید جزئیات دقیق آن بررسی شود.

در این مطلب راهنمای گام به گام محاسبه اضافه کاری و ضریب اضافه کاری برای هر ساعت کار اضافه ارائه شد. اگر تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در ارتباط با راهنمای محاسبه مبلغ اضافه کار در قوانین کار می باشید، می توانید با کارشناسان طلوع پریده با داشتن سال ها سابقه در امر مشاوره و فروش نرم افزارهای حسابداری تماس بگیرید تا اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار دهند.

منبع:  سایت نرم افزار حسابداری طلوع پدیده و راهنمای محاسبه مبلغ اضافه کاری